Trong ngành công nghiệp thực phẩm, việc sử dụng khí nén không chỉ đơn thuần là phục vụ cho vận hành máy móc mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và độ an toàn của sản phẩm. Do đó, việc tuân thủ tiêu chuẩn hệ thống khí nén trong ngành thực phẩm là điều bắt buộc để tránh tình trạng ô nhiễm, nhiễm khuẩn và đảm bảo sản phẩm đạt chuẩn tiêu dùng.
Xem qua bài viết: Khí Nén Là Gì? 5 Thiết Bị Khí Nén Quan Trọng Nhất
Vì Sao Cần Tuân Thủ Tiêu Chuẩn Khí Nén Trong Ngành Thực Phẩm?
Khí nén khi tiếp xúc với sản phẩm hoặc môi trường sản xuất có thể mang theo hơi nước, dầu, bụi bẩn, vi khuẩn hoặc các hạt rắn — những yếu tố có thể gây nhiễm bẩn nghiêm trọng. Chính vì vậy, việc áp dụng đúng tiêu chuẩn khí nén trong ngành thực phẩm giúp:
- Đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm
- Giảm thiểu rủi ro nhiễm chéo
- Tuân thủ quy định từ các tổ chức kiểm định chất lượng như HACCP, ISO 8573, FDA
- Tăng độ tin cậy và danh tiếng cho thương hiệu
Các Tiêu Chuẩn Hệ Thống Khí Nén Trong Ngành Thực Phẩm
1. ISO 8573 – Bộ tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng khí nén
ISO 8573 là bộ tiêu chuẩn do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) ban hành, dùng để đánh giá và phân loại chất lượng khí nén dựa trên ba yếu tố: bụi rắn (solid particles), nước (water), và dầu (oil). Mỗi yếu tố được phân loại từ cấp độ 0 đến 9, trong đó cấp độ thấp hơn thể hiện chất lượng cao hơn.
Trong ngành thực phẩm, thường yêu cầu:
- ISO 8573-1 Class 1.1.1 cho khí tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm (Direct Contact)
- ISO 8573-1 Class 2.2.2 hoặc cao hơn cho khí không tiếp xúc trực tiếp (Non-Contact)
Chi tiết:
- Bụi rắn: ≤ 0.1 µm / ≤ 0.1 mg/m³
- Hàm lượng dầu (tổng hợp dầu lỏng, sương dầu, và hydrocarbon): ≤ 0.01 mg/m³
- Độ khô (áp suất điểm sương): đến -40°C hoặc -70°C tùy ứng dụng
2. HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points)
HACCP là hệ thống quản lý an toàn thực phẩm dựa trên phân tích và kiểm soát các mối nguy có thể xảy ra. Đối với khí nén:
- Phải xác định các điểm nguy cơ ô nhiễm từ khí nén trong dây chuyền sản xuất
- Khí nén không được là nguồn gây nhiễm chéo cho sản phẩm
- Phải có kiểm soát và giám sát chất lượng khí tại các điểm quan trọng
3. FDA và EU Food Grade
- Các bộ phận như dầu bôi trơn, ống dẫn khí, phụ kiện phải được chứng nhận “food grade” bởi FDA (Mỹ) hoặc tiêu chuẩn tương đương của Liên minh châu Âu.
- Dầu bôi trơn dùng trong máy nén khí phải đạt chuẩn NSF H1 (được phép tiếp xúc thực phẩm không cố ý).
- Ống dẫn phải chống ăn mòn, không nhiễm bẩn, dễ vệ sinh và không phản ứng hóa học với môi trường.
Thiết Kế Hệ Thống Khí Nén Phù Hợp Với Ngành Thực Phẩm
Để đáp ứng các tiêu chuẩn trên, việc thiết kế hệ thống khí nén cần được tối ưu ngay từ đầu:
1. Lựa chọn máy nén khí không dầu
- Loại máy nén khí không dầu (oil-free) giúp loại bỏ hoàn toàn nguy cơ khí bị nhiễm dầu.
- Nên chọn máy đạt chuẩn Class 0 (theo ISO 8573-1), là cấp độ cao nhất về độ sạch dầu.
- Một số thương hiệu cung cấp máy nén khí không dầu đạt chuẩn như: Atlas Copco, Sullair, Ingersoll Rand…
2. Sử dụng hệ thống lọc khí đa tầng
- Bộ lọc sơ cấp (pre-filter): loại bỏ các hạt bụi lớn, rỉ sét, và nước.
- Bộ lọc mịn (fine filter): loại bỏ hạt nhỏ, sương dầu.
- Bộ lọc than hoạt tính (activated carbon): hấp thụ dầu còn sót lại và mùi.
- Nên kiểm tra, bảo trì định kỳ bộ lọc để đảm bảo hiệu suất.
3. Lắp đặt hệ thống sấy khí (dryer) phù hợp
- Sấy khí kiểu làm lạnh (refrigerated dryer): dùng cho khí không tiếp xúc với thực phẩm.
- Sấy khí hấp thụ (desiccant dryer): dùng cho ứng dụng tiếp xúc trực tiếp, đạt điểm sương đến -70°C.
4. Chất liệu và bố trí đường ống
- Sử dụng ống inox 304/316 hoặc nhựa PPR chất lượng cao, không gỉ sét và không tạo ra tạp chất.
- Thiết kế đường ống dạng vòng khép kín để giữ áp ổn định.
- Cần có van xả nước tự động ở các điểm thấp để loại bỏ nước ngưng tụ.
Hậu Quả Khi Không Tuân Thủ Tiêu Chuẩn
Việc sử dụng khí nén không đạt chuẩn trong sản xuất thực phẩm có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng:
1. Nhiễm bẩn thực phẩm
- Khí nén chứa bụi, dầu hoặc nước ngưng tụ có thể đi vào bao bì, thực phẩm hoặc bề mặt tiếp xúc.
- Gây mất vệ sinh, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng, thậm chí dẫn đến các vụ ngộ độc thực phẩm.
2. Không đạt kiểm định chất lượng
- Các cơ quan kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm sẽ đánh giá chất lượng khí nén nếu khí có tiếp xúc với thực phẩm.
- Nếu không đạt chuẩn, doanh nghiệp có thể bị buộc ngừng sản xuất, tiêu hủy lô hàng hoặc rút giấy phép hoạt động.
3. Ảnh hưởng đến danh tiếng và chi phí
- Vi phạm tiêu chuẩn khiến doanh nghiệp bị mất uy tín, mất khách hàng và mất cơ hội xuất khẩu.
- Chi phí sửa lỗi, thay thế thiết bị, bồi thường và xử lý hậu quả có thể rất lớn.
4. Giảm tuổi thọ thiết bị và hiệu suất sản xuất
- Hệ thống khí nén bị ô nhiễm làm tăng mài mòn, ăn mòn thiết bị.
- Tăng thời gian dừng máy và chi phí bảo trì.
Ngoài ra cần phải biết Cách Tối Ưu Hệ Thống Khí Nén – Giảm Hao Phí Năng Lượng nhằm tăng tuổi thọ của hệ thống khí nén và đạt tiêu chuẩn về hệ thống khí nén.
Kết Luận
Việc xây dựng hệ thống khí nén theo đúng tiêu chuẩn trong ngành thực phẩm không chỉ là yêu cầu bắt buộc, mà còn là yếu tố cốt lõi để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và danh tiếng doanh nghiệp. Việc đầu tư đúng đắn ngay từ đầu sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí dài hạn, tránh rủi ro pháp lý và đảm bảo chất lượng sản phẩm ở mức cao nhất.
